مقایسه دقت و تنوع برگردان استعاره‌های پنج جزء اول قرآن در دو ترجمه «طبری» و «گرمارودی»

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

2 گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

10.22034/alls.2022.7261

چکیده

استعاره از مؤلفه‌های زیبایی زبان است که پیچیدگی‌های خاص خود را نیز دارد. بی‌جهت نیست که برای برگردان استعاره از زبان مبدأ به زبان مقصد، شیوه‌های گوناگونی وجود دارد که مترجمان از دیرباز به‌کار برده‌اند. یکی از دشواری‌های ترجمه قرآن نیز برگردان استعاره است. در این مقاله، برگردان صد استعاره از پنج جزء نخست قرآن در ترجمه کهن طبری (ترجمه رسمی) با ترجمه معاصر گرمارودی مقایسه شده است که هدف از آن، بررسی میزان دقت مترجمان و تنوع شیوههای آنان در این زمینه و تغییر شیوه‌ها در طی زمان است. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که تفاوت زمانی چند سدهای و تحولات و دگرگونی‌های زبانی، علیرغم تأثیر در میزان بهره‌گیری مترجمان از روش‌های مختلف، در تنوع شیوههای آنان تفاوت چندانی ایجاد نکرده است. البته این اختلاف در میزان بهره‌گیری از شیوه‌ها، بر نگرش آنان به ترجمه قرآن مبتنی است که می‌توان آن را در مبدأمداری مترجمان کهن و مقصدمداری مترجمان معاصر خلاصه کرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن‌اثیر، مجدالدین مبارک. (1363ش). النهایة فی غریب الحدیث (محقق: طاهراحمد زاوی، و محمود طناحی). اسماعیلیان.
  3. ابن‌فارس، ابوالحسین احمد. (1404ق). معجم مقایس اللغة (محقق: عبدالسلام هارون). مکتبة الأعلام الإسلامی.
  4. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم. (1405ق). لسان العرب. أدب الحوزة.
  5. باقر، علیرضا. (1391ش). دشواری ترجمه استعاره با تأکید بر شیوه‌های برگردان استعاره‌های قرآنی در ترجمه طبری. پژوهش‌نامه قرآن و حدیث، 11(2)، 39-54.
  6. بوتشاشه، جمال. (2004م-2005م). نماذج من الإستعارة فی القرآن وترجمتها باللغة الإنجلیزیة (رسالة الماجستیر). جامعة الجزائر.
  7. تفتازانی، سعدالدین. (بی‌تا). مختصر المعانی. دار الفکر.
  8. جاحظ، ابوعثمان عمروبن‌بحر. (1960م). البیان والتبین. بی‌نا.
  9. جرجانی، عبدالقاهر. (بی‌تا). أسرار البلاغة. مصر.
  10. جصّاص، احمدبن‌علی. (1995م). أحکام القرآن (محقق: محمد شاهین). دار الکتب العلمه.
  11. جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد. (1987م). الصحاح (محقق: احمد عبدالغفور عطار). دار العلم للملایین.
  12. حربی، ابراهیم‌بن‌اسحاق. (1405ق). غریب الحدیث (محقق: سلیمان‌بن‌ابراهیم). دار المدینه.
  13. حموی، ابن‌حجه. (2009م). خزانة الأدب وغایة الأرب. المکتبة العصریة.
  14. رازی، فخرالدین محمدبن‌عمر. (2009م). التفسیر الکبیر. صیدا.
  15. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد. (1404ق). مفردات غریب القرآن. نشر الکتاب.
  16. زمخشری، جاراللّه. (1966م). الکشاف عن حقائق التنزیل وعیون الأقاویل. مصطفی البابی الحلب واولاده.
  17. سکاکی، ابویعقوب یوسف‌بن‌ابی‌بکر خوارزمی. (1982م). مفتاح العلوم. بی‌نا.
  18. سمرقندی، ابواللیث. (بی‌تا). تفسیر السمرقندی (محقق: محمود مطرجی). دار الفکر.
  19. سیوطی، جلال‌الدین. (1996م). الإتقان فی علوم القرآن (محقق: سعید المندوب). دار الفکر.
  20. طبرسی، فضل‌بن‌الحسن. (1995م). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. مؤسسة الأعلمی.
  21. طبرسی، فضل‌بن‌الحسن. (1418ق). تفسیر جوامع الجامع (محقق:‌ مؤسسة النشر الإسلامی). جماعة المدرسین بقم المشرفة.
  22. طبری، محمدبن‌جریر. (1995م). جامع البیان عن تأویل القرآن. دار الفکر.
  23. طبری، محمدبن‌جریر. (1356ش). ترجمه تفسیر طبری (مصحح: حبیب یغمایی). توس.
  24. طریحی، فخرالدین. (1367ش). مجمع البحرین (محقق: احمد الحسینی). مکتب نشر الثقافه الاسلامیة.
  25. طوسی، محمدبن‌الحسن. (1409ق). التبیان فی تفسیر القرآن. مکتب الأعلام الإسلامی.
  26. عسکری، ابوهلال حسن‌بن‌عبدالله. (1952م). الصناعتین فی النظم والنثر. مصر.
  27. عسکری، ابوهلال حسن‌بن‌عبدالله. (1412م). الفروق اللغویة. مؤسسة النشر الاسلامی.
  28. فراهیدی،خلیل‌بن‌احمد (1409ق). کتاب العین (محقق: مهدی مخزومی، و ابراهیم سامرائی). مؤسسة دار الهجرة.
  29. فیروزآبادی، محمد‌ّبن‌یعقوب. (بی‌تا). القاموس المحیط. مجموعة علوم اللغة العربیة.
  30. قزوینی، خطیب. (2002م). تلخیص المفتاح. أنباء شریف الأنصاری.
  31. گرمارودی، علی. (1383). ترجمه قرآن کریم. کدیانی.
  32. مطرجی، عرفان. (1987م). الجامع لفنون اللغة العربیة والعروض. مؤسسة الکتب الثقافه.
  33. نحاس، ابوجعفر. (1409ق). معانی القرآن (محقق: محمدعلی الصابونی). جامعة أم القری.
  34. Alvarez, A. (1993). On translating metaphor. Meta, 38(3), 479-490. https://doi.org/10.7202/001879ar
  35. Burmakova, Elena A., Marugina, Nadezda. (2014). Cognitive approach to metaphor translation in literary discourse. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 154, 527-533. https://doi.org/ 10.1016/j.sbspro.2014.10.180
  36. Dagut, M. (1976). Can "metaphor" be translated? Babel, 22(1), 21-33. https://doi.org/https://doi.org/10.1075/babel.22.1.05dag
  37. Lakoff, G. Mark, Johnson. (1980). Metaphors We Live By. The University of Chicago Press.
  38. Mason, K. (1982). Metaphor and translation. Babel, 28(3), 140-149.‏
  39. Newmark, P. (1988). A textbook of translation. Prentice hall.‏
  40. Oliynyk, Tetyana) .2014(. Metaphor translation methods. International Journal of Applied science and technology, 4(1), 123-126.
  41. Tobias, S. L. (2009). Untangling and re-spinning the web: translations of metaphor in tanizaki's 'shisei'. Translation and Interpreting, 1(1), 44-54.
  42. Van Den Broeck, R. (1981). The limits of translatability exemplified by metaphor translation. Poetics Today, 2(4), 73–87. https://doi.org/10.2307/1772487
  43. Waldau, T. (2010). Metaphors and Translation : A Study of Figurative Language in the Works of Astrid Lindgren (Dissertation).
مطالعات زبان و ادبیات عربی
دوره 1، شماره 1 - شماره پیاپی 1
بهار و تابستان 1402
خرداد 1402
صفحه 87-106

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار