دانش آموخته دکتری فلسفه تطبیقی، دانشکده الهیات، دانشگاه قم، قم، ایران.
10.22034/alls.2022.7263
چکیده
طبق دیدگاه دانشمندان بلاغت، کلام بلیغ مشروط به فصاحت کلمه و کلام است و «غرابت»، یکی از موانع فصاحت کلمه به شمار آمده است. در قرآن کریم واژگانی وجود دارد که در عصر نزول، معنای واضحی برای اهالی حجاز نداشته است که به آنها «غریب القرآن» می‌گویند. مقاله حاضر درصدد است تا تعریف بلاغت را با تمرکز بر بازبینی اشتراط فصاحت در بلاغت و با توجه به الفاظ غریب قرآن به روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای بازپژوهی کند. دانشمندان علم بلاغت، الفاظ غریب را به غریب حسن و غریب وحشی تقسیم کرده و تنها غریب وحشی را مخل فصاحت دانسته‌اند. از نظر ایشان واژگان غریب قرآن، از سنخ غریب حسن است که با فصاحت کلمه منافات ندارد. غرابت زمانمند، مکانمند و ساحتمند، سه حوزه غریب حسن است. بر اساس دیدگاه برگزیده، کلامی بلیغ است که در حد امکانات زبان، با همه مقتضیات شرایط سخن در یک موقعیت زبانی مطابق باشد. این شرایط عموماً مقتضی فصاحت است، اما فصاحت همه جا شرط بلاغت نیست، بلکه گاهی شرایط، مقتضی استفاده از واژگان غریب است. در این موارد، استفاده از واژه فصیح به بلاغت کلام آسیب می‌رساند. در این دیدگاه، بلاغت کلام تنها یک ملاک دارد و آن، مطابقت با مقتضای شرایط سخن است و فصاحت کلمه و کلام، شرطی در عرض این ملاک نیست.
عسکری، حسن‌بن‌عبدالله. (۱۴۰۰ق). الفروق فی اللغة. دار الآفاق الجدیدة.
فراء، یحیی‌بن‌زیاد. (۱۹۸۰م). معانی القرآن (محققان: محمدعلی نجار، و احمد یوسف نجاتی). الهیئة المصریة العامة للکتاب.
فیروزآبادی، محمدبن‌یعقوب. (۱۴۱۵ق). القاموس المحیط. دار الکتب العلمیة.
فیروزآبادی، محمدبن‌یعقوب. (۱۴۱۶ق). بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز (محققان: محمدعلی نجار و عبدالعلیم طحاوی). وزارة الأوقاف جمهوریة مصر العربیة والمجلس الأعلی للشؤون الاسلامیة.
فیومی، احمدبن‌محمد. (۱۴۱۴ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. مؤسسة دار الهجرة.
مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی. (۱۴۰۳ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (مصححان و محققان: محمدباقر محمودی، و دیگران). دار احیاء التراث العربی.
قربانی همدانی, مجتبی . (1402). بازپژوهی تعریف بلاغت با رویکرد به واژگان غریب قرآن. مطالعات زبان و ادبیات عربی, 1(1), 107-126. doi: 10.22034/alls.2022.7263
MLA
قربانی همدانی, مجتبی . "بازپژوهی تعریف بلاغت با رویکرد به واژگان غریب قرآن", مطالعات زبان و ادبیات عربی, 1, 1, 1402, 107-126. doi: 10.22034/alls.2022.7263
HARVARD
قربانی همدانی, مجتبی. (1402). 'بازپژوهی تعریف بلاغت با رویکرد به واژگان غریب قرآن', مطالعات زبان و ادبیات عربی, 1(1), pp. 107-126. doi: 10.22034/alls.2022.7263
CHICAGO
مجتبی قربانی همدانی, "بازپژوهی تعریف بلاغت با رویکرد به واژگان غریب قرآن," مطالعات زبان و ادبیات عربی, 1 1 (1402): 107-126, doi: 10.22034/alls.2022.7263
VANCOUVER
قربانی همدانی, مجتبی. بازپژوهی تعریف بلاغت با رویکرد به واژگان غریب قرآن. مطالعات زبان و ادبیات عربی, 1402; 1(1): 107-126. doi: 10.22034/alls.2022.7263
)