امتداد دانش معانی در یکصد سال اخیر حوزه علمیه قم؛ مطالعه موردی تفسیر المیزان

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، مجتمع آموزش عالی زبان، ادبیات و فرهنگ شناسی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

10.22034/alls.2024.18430.1087

چکیده

علم معانی یکی از شاخه‌های سه‌گانه علوم بلاغی است. حوزه علمیه در طول عمر یکصد ساله خود هماره مشغول آموزش، ترویج و توسعه این علم بوده است. اینکه دانش معانی در بستر پویش یکصدساله حوزه علمیه قم، چه رشد و تغییری کرده مسأله‌ای است که در این مقاله بررسی شده است. این مقاله برای رسیدگی به این مسأله، تفسیر المیزان را انتخاب کرده و به صورت موردی، تطور علم معانی را در این تفسیر شریف بررسی کرده است. فرضیه تحقیق این است که علامه طباطبایی در تفسیر المیزان در مباحث مقدماتی و سرفصل‌های داخلی علم معانی نقد، نوآوری و قاعده‌افزایی قابل توجهی داشته است.

کلیدواژه‌ها

این مقاله با حمایت دبیرخانه دائمی کنگره یک‌صدمین سالگشت باز تأسیس حوزۀ علمیه قم و دستاوردها و نکوداشت آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حایریŠ تألیف شده است.

مراجع

  1. قرآن کریم
  2. ابن‌جنی، عثمان. (1429ق). الخصائص. دارالکتب العلمیه، سوم.
  3. ابن‌حجّة، تقى‌الدین‌بن‌على. (1425ق). خزانة الأدب و غایة الأرب. دار صادر. دوم.
  4. ابن‌هشام انصاری، عبدالله. (1410ق). مغنی‌اللبیب. کتابخانه حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفیŠ، چهارم.
  5. إحسان، عباس. (2011م). تاریخ النقدالأدبی عندالعرب. نشر دارالشروق للنشر والتوزیع.
  6. ازهری، خالد. (بی‌تا). شرح‌ التصریح‌ علی‌ التوضیح‌. دارالفکر.
  7. استرآبادی، رضی‌الدین. (1384). شرح‌الرضی علی‌الکافیة. مؤسسة الصادق† للطباعة والنشر.
  8. آل غازی، عبدالقادر ملاحویش. (1382ق). بیان‌المعانی. مطبعة الترقی.
  9. آلوسی، محمود. (1415ق). روح‌المعانی فی تفسیر القرآن‌العظیم. دارالکتب العلمیه.
  10. بلاغی، محمدجواد. (1420ق). آلاءالرحمن فی تفسیرالقرآن. بنیاد بعثت.
  11. تفتازانی، سعدالدین. (بی‌تا). شرح المختصر. منشورات دارالحکمة.
  12. جرجانی، عبدالقاهربن‌عبدالرحمن. (2001م). دلائل‌الإعجاز. دارالکتب العلمیه.
  13. حسن، عباس. (1966م). النحو الوافی. دارالمعارف، سوم.
  14. خطابی، محمد. (2006م). لسانیات النص مدخل إلی إنسجام الخطاب. المرکز الثقافی العربی، دوم.
  15. دی بوجراند، روبرت. (1998م). النص والخطاب والإجراء. عالم‌الکتب.
  16. رجبی، محمود. (1383). روش‌ تفسیر قرآن. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  17. رضا، محمدرشید. (1414ق). تفسیر المنار. دارالمعرفة.
  18. سکاکی، یوسف‌بن‌ابی‌بکر. (1420ق). مفتاح‌العلوم. دارالکتب العلمیه.
  19. سیالکوتی، عبدالحکیم. (بی‌تا). حاشیة السالکوتی علی‌المطول. منشورات الرضی.
  20. سیوطی، عبدالرحمن. (1421ق). الإتقان فی علوم‌القرآن. دارالکتاب العربی، دوم.
  21. سیوطی، عبدالرحمن. (بی‌تا). الاشباه والنظائر فی‌النحو. دارالکتب العلمیه، دوم.
  22. شوکانی، محمد. (1414ق). فتح‌القدیر. دار ابن‌کثیر.
  23. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1390ق). المیزان فی تفسیرالقرآن. مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
  24. طبرسی، فضل‌بن‌حسن. (1372). مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن‏. ناصرخسرو، سوم.
  25. عاملی، سیدجواد. (بی‌تا). مفتاح‌الکرامة. دار إحیاء التراث‌العربی‌.
  26. العبد، محمد. (2007م). اللغة والإبداع الأدبی. مکتبة دارالمعرفة.
  27. عشایری منفرد، محمد. (1391). معناشناسی مصدر مضاف و کاربرد آن درتفسیر المیزان. فصلنامه معرفت.
  28. عشایری منفرد، محمد. (1392). توسیط و عدم توسیط قرآنی در نگره معناشناختی و زیباشناختی علامه طباطبایی. دوفصلنامه قرآن شناخت.
  29. عشایری منفرد، محمد. (1392). معناشناسی بلاغی قرآن. انتشارات جامعة الزهراءƒ.
  30. فتوحی، محمود. (1381). تصویر خیال. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی (تبریز).
  31. قزوینی، محمد‌بن‌عبدالرحمن. (2010م). الإیضاح فی علوم البلاغة، المعانی والبیان والبدیع‏. دارالکتب العلمیه، دوم.
  32. قونوی، اسماعیل. (1422ق). حاشیة القونوی علی تفسیر الإمام البیضاوی و معه حاشیة ابن‌التمجید. دارالکتب العلمیه. ‏
  33. لنکرانی، محمد. (1418ق). تفصیل‌الشریعة فی شرح تحریرالوسیلة ـ الحج. دارالتعارف للمطبوعات، دوم.
  34. مطلوب، احمد. (2000م). معجم المصطلحات‌البلاغیة و تطورها. مکتبة لبنان ناشرون.
  35. مغربى، احمد‌بن‌محمد. (2010م). مواهب‌الفتاح فی شرح تلخیص‌المفتاح. دارالکتب العلمیه.
  36. الوداعی، عیسی جواد. (2013م). التماسک النصی فی‌الدرس اللغوی‌العربی (منتشرشده در ضمن کتاب «لسانیات النص و تحلیل الخطاب». دارکنوز المعرفة العلمیة للنشر والتوزیع.
مطالعات زبان و ادبیات عربی
دوره 1، شماره 2 - شماره پیاپی 2
پاییز و زمستان 1402
شهریور 1402
صفحه 83-106

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار