بررسی ترجمه قرآن بر اساس راهبرد بومی‌‌سازی و بیگانه‌‌سازی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مترجمی، مجتمع آموزش عالی زبان، ادبیات و فرهنگ شناسی، جامعه المصطفى العالمیه، قم، ایران.

10.22034/alls.2023.14941.1068

چکیده

شکی نیست یکی از دلایل ترجمه قرآن کریم، نیازهای بشر به‌خصوص فارسی‌زبان به آگاهی از کلام خداوند بود. رشیدالدین میبدی در اثر ارزشمند «کشف‌الأسرار و عدةالأبرار» به این فن دست یافته و برای نخستین‌بار قرآن را در سه بخش، ترجمه، تفسیر و تأویل کرده است. بیشتر پژوهش‌های درباره این اثر به بررسی بخش سوم پرداخته‌اند؛ بنابراین پژوهش حاضر به بررسی بخش نخست این تفسیر خواهد پرداخت و ارزیابی کیفیت ترجمه آن که همواره اهمیت ویژه‌ای داشته، بررسی و تحلیل خواهد شد. گفتنی است باتوجه به وجود نگرش‌های گوناگون نسبت به ترجمه و تفاوت برداشت‌ها از مفهوم کیفیت، تفاوت در راهبردهای ارزیابی، امری اجتناب‌ناپذیر است. یکی از این راهبردها، بومی‌سازی و بیگانه‌سازی است که از راهبردهای کلان ترجمه و هدف از آن برجسته‌سازی متن مقصد یا متن مبدأ می‌باشد. در پژوهش حاضر کوشیدیم این ترجمه بر پایه کشف نمادهای راهبرد بومی‌سازی یا بیگانه‌سازی در ترجمه مزبور با روش توصیفی و تحلیلی استوار گردد. برآیند پژوهش نشان می‌دهد در میان نمادهای بومی‌سازی، بسط، گسترش، تصریح، هنجارگرایی و ترادف و در میان نمادهای بیگانه‌سازی، هنجارگریزی، رعایت‌نکردن اصل یکنواختی، وام‌گیری، معادل‌یابی ناهمگون اتصال ساختاری متن و ترجمه ناقص، بیشترین کاربرد را دارند. با کشف این نمادها روشن می‌شود نوعی تعادل میان آنها حکمفرماست و سمت و سوی ترجمه نیز به هیچ‌یک از راهبردها گرایش داده نشده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات