ارزیابی برگردان تضمین‌های قرآنی در فعل‌های متعدی به حرف «الی»؛ مطالعه موردی ترجمه‌های شعرانی، صفوی، گرمارودی و صفارزاده

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ادبیات عربی، مجتمع آموزش عالی زبان، ادبیات و فرهنگ شناسی ، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

2 استادیار گروه قرآن‌پژوهی، پژوهشکدۀ حکمت و دین‌پژوهی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.

10.22034/alls.2024.17728.1082

چکیده

یکی از چالش‌های مهم مترجمان در ترجمه قرآن کریم، انتقال صحیح حروف جر به زبان مقصد است. این چالش به دلیل لزوم توجه به مثلث حرف جر، متعلق و مجرور، همراه با قرائن لفظی و مقامی از جمله بافت کلام است. با توجه به مثلث مذکور، پدیده زبانی به نام تضمین مطرح می‌شود. تضمین نحوی به معنای گنجاندن یک معنای حدثی در یک واژه دیگر به منظور ایجاز بلاغی است که بر قرائن مختلف از جمله حرف جر متکی است. عدم توجه به این پدیده می‌تواند منجر به ترجمه و تفسیر نادرست شود. پژوهش حاضر که با استفاده از الگوی دادز انجام شده، به روش توصیفی - تحلیلی میزان توجه ترجمه‌های شعرانی، صفوی، گرمارودی و طاهرزاده به پدیده تضمین در برگردان حرف جر «الی» و متعلقش و نیز بلاغت آن را ارزیابی کرده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که بیشتر ترجمه‌ها در یافت تضمین و انتقال آن در حرف «الی» به زبان فارسی دچار لغزش‌های فراوان شده‌اند و عملکرد موفقی نداشته‌اند. بلاغت تضمین نیز پدیده‌ای فراموش‌شده است که ترجمه‌ها ظرفیت کافی برای انتقال آن را ندارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [العربیة]

تقییم ترجمة التضمین القرآنی فی الأفعال المتعدیة بحرف "إلی"؛ (ترجمة الشعرانی والصفوی والکرمارودی وصفرزاده إنموذجا)

چکیده [العربیة]

من الصعوبات التی یواجهها المترجمون فی ترجمة القرآن الکریم ، هی البحث عن معادلات لحروف الجر فى اللغة الهدف. وسبب هذه الصعوبة هو ضرورة الإهتمام بثلاثیة حرف الجر ، والمتعلق والمجرور ، بالإضافة إلى الاهتمام بالقرائن اللفظیة والمقامیة، بما فی ذلک سیاق الکلام. ومن خلال الإهتمام بالثلاثیة  المذکور تطرح ظاهرة لغویة تسمى التضمین. التضمین النحوی هو إدخال المعنى الحادث  فی کلمة أخرى بغرض الإیجاز البلاغی، وذلک بالإعتماد على أدلة مختلفة، منها حرف الجر . فالترجمة الخاطئة والتفسیر الخاطئ هی إحدى نتائج إهمال هذه الظاهرة قامت الدراسة الحالیة، -اعتماداً علی نقد الترجمة على أساس نموذج دادز  وبمنهج وصفی تحلیلی - بتقییم مدى اهتمام ترجمة الشعرانی والصفوی والکرمارودی وصفار زاده  بظاهرة التضمین  فی حرف الجر "إلی" ومتعلقه . وأیضا بلاغتها وتشیر نتائج البحث إلى أن معظم الترجمات تعرضت لأخطاء کثیرة ولم یکن لها أداء ناجح فی إیجاد تضمین  بحرف الجر "إلی" وترجمته إلی اللغة الفارسیة. کما أن بلاغة التضمین هی أیضًا ظاهرة منسیة، ولا تمتلک الترجمة  القابلیة الکافیة على نقلها.
 

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • ترجمة القرآن الکریم
  • حرف الجر إلی
  • التضمین النحوی
  • التضمین البلاغی